Najstarszy, kompletny zespół generalnych metryk uniwersyteckich został wpisany na Polską Listę Krajową Programu UNESCO Pamięć Świata. W uroczystości wręczenia certyfikatów potwierdzających wpis do rejestru uczestniczył dyrektor Biblioteki Jagiellońskiej dr hab. Remigiusz Sapa, prof. UJ, w której Metryki Uniwersytetu Krakowskiego są przechowywane.
Program Pamięć Świata powstał z inicjatywy UNESCO w 1992 roku, aby utrwalić znaczenie wielowiekowego dziedzictwa dokumentacyjnego ludzkości. Polską listę utworzono 10 lat temu. Wpisywane są na nią obiekty dziedzictwa o fundamentalnym znaczeniu dla rodzimej historii i kultury, dokumentujące ważne wydarzenia i działalność wybitnych osobistości, przechowywane na co dzień w polskich archiwach, bibliotekach oraz muzeach. Wskazuje je Polski Komitet Programu UNESCO Pamięć Świata, w którego skład wchodzą przedstawiciele największych polskich bibliotek, archiwów oraz środowisk naukowych.
Tegoroczna 5. edycja Listy Krajowej Programu UNESCO Pamięć Świata objęła 17 nowych wpisów z 17 instytucji pamięci z całej Polski. Trafiły na nią dokumenty średniowieczne, zbiory fotografii, dzieła literackie i muzyczne. Informacje o obiektach dziedzictwa można znaleźć na stronie pamiecpolski.archiwa.gov.pl.
Metryki Uniwersytetu Krakowskiego z lat 1400-1642 to najstarszy, kompletny zespół generalnych metryk uniwersyteckich w Polce. Zawierają wykaz łącznie ponad 60 tys. immatrykulowanych studentów z terenu Królestwa Polskiego oraz innych krajów europejskich, z pierwszych 240 lat funkcjonowania najstarszej uczelni w Polsce. Pochodzą z czasu największej świetności Uniwersytetu Krakowskiego i zawierają wpisy dotyczące znanych osób z polskiej historii, w tym m.in.: Jana Elgota, Benedykta Hesse z Krakowa, Jana Długosza, Konrada Celtisa, Mikołaja Kopernika, Jana Kochanowskiego, Mikołaja Reja, Jana Brożka, Jana III Sobieskiego. Metryki stanowią zatem podstawowy materiał do zbiorowego portretu polskich i europejskich elit intelektualnych.
Powstanie pierwszej Metryki związane jest z odnowieniem Uniwersytetu Krakowskiego przez króla Władysława Jagiełłę. Najstarsze statuty uniwersyteckie uchwalone w 1400 r. wymieniały księgę Metryki jako jedno z insygniów rektorskich. Przez pierwsze 4 lata zapisy immatrykulacyjne prowadzono w formie brulionowych notatek. Księgę Metryki zaczęto spisywać w 1404 r., uzupełniając ją o starsze zapiski z lat 1400-1404.
Każdą księgę otwiera rota przysięgi, którą studenci zobowiązani byli złożyć, a po niej następowały wpisy studentów według ustalonego schematu: imię studenta i jego ojca, miejsce pochodzenia oraz zapis o dokonaniu opłat immatrykulacyjnych. W najstarszej księdze zamieszczono także notę o odnowieniu fundacji Uniwersytetu przez Władysława Jagiełłę, wykaz fundatorów i dobrodziejów oraz spis profesorów.
Księgi metryki generalnej Uniwersytetu Krakowskiego są czystopisami. Nie sporządzano też kopii tych ksiąg. Wpisów do metryki według ustalonego schematu dokonywał sam rektor, bądź zaangażowany przez niego pisarz. Aktualna księga przechowywana była w lokalu rektora. Po zamknięciu w niej wpisów przekazywana była do zbiorów Biblioteki Kolegium Większego.
Metryki Uniwersytetu Krakowskiego to nie jedyny obiekt dziedzictwa z Polskiej Listy Krajowej Programu UNESCO Pamięć Świata, który jest przechowywany w Bibliotece Jagiellońskiej. Wcześniej trafiła na nią „Banderia Prutenorum” autorstwa Jana Długosza z 1448 roku - najstarsza w Europie księga chorągwi, pochodzące z 1551 roku łacińskojęzyczne wydanie dzieła "O poprawie Rzeczypospolitej" Andrzeja Frycza Modrzewskiego, a także atlas, mapa i rękopisy Eugeniusza Romera związane z jego działalnością w procesie kształtowania granic Polski w latach1916-1920 oraz kolekcja utworów Fryderyka Chopina z lat 30. i 40. XIX wieku.
W uroczystości wręczenia certyfikatów potwierdzających wpis na Polską Listę Krajową Programu UNESCO Pamięć Świata uczestniczył dyrektor Biblioteki Jagiellońskiej dr hab. Remigiusz Sapa, prof. UJ (fot. Danuta Matloch / MKiDN)
